Parafia Rzymskokatolicka pw św. Łukasza Ewangelisty w Drzewicy

Kościół pw. św. Łukasza Ewangelisty w Drzewicy – kościół w stylu gotyckim, ufundowany przed ród Drzewickich herbu Ciołek w 1315. Został erygowany w 1321, a konsekracja odbyła się w 1460. Zbudowany z ciosu kamiennego i cegły. Miał charakter obronny. Do dzisiaj zachowała się dawna nawa z wieżą na planie koła.

W latach 1551-1610 kościół znajdował się w rękach kalwinistów. W latach 1908-1914 został rozbudowany w stylu neogotyckim według planu architekta Jarosława Wojciechowskiego, zachowując starą część kościoła bez zmian. Przedłużono nawę o dwa przęsła, wzniesiono transepty oraz wybudowano nowe prezbiterium.

Wewnątrz kościoła znajdują się zabytki:

* późnogotycki krucyfiks drewniany z XVI wieku
* późnogotycka polichromia pochodząca z XVI wieku przedstawiająca św. Krzysztofa
* płyty nagrobne Drzewickich: Jakuba (zm. 1563) oraz Adama (zm. 1604)
* dwie płyty XVI-wieczne z postaciami rycerzy
* chrzcielnica kamienna barokowa z 1624

W podziemiach kościoła spoczywają zmarli rodu Drzewickich i Szaniawskich.

Ks. Jan Wiśniewski, autor „Dekanatu Opoczyńskiego" wydanego w 1913 roku tak pisze o kościele i parafii drzewickiej: „Kościół w Drzewicy sięga wielkiej starożytności".

Z załączonych dokumentów widać, że istniał już na początku XIV w. „Starożytna Polska" (tom II str. 419) podaje rok fundacji kościoła 1315. W 1321 roku Janisław Arcybiskup Gnieźnieński (Jan Kotwicz) z okolicznych wiosek: Drzewicy, Brudzewic, Dąbrowy, Strzegowia, Gaczyc, Strzeszkowic, Domajewic, Krzczonowa, Brzeźnik, Zychorzyna, Nieznamierowic tworzy parafię (drzewicką - przyp. R.B.), zaś w 1338 roku czyni zamianę dziesięciu wiosek odległych na dziesięcinę z pobliskich. Na zjeździe w Piotrkowie król Aleksander w 1504 roku w piątek przed niedzielą Laetare na prośbę Macieja Drzewickiego, podkanclerzego koronnego, dziedzica Drzewicy, na uposażenie mansionarzów Drzewickich plebanię Brudzewicką przyłącza do Drzewicy.

Czy obecny murowany kościół jest pierwszym - nie wiadomo. Umieszczona na zewnątrz płyta nie tłumaczy tej zagadki. Czytamy na niej: Anno Dei MCCCCLXII ven Nicola Custos Sandomirien. Et Johs praeposit Warschov fratres heedes de drzewicza aretur pro eis. To znaczy: „Roku Pańskiego 1462 wielebni Mikołaj kustosz sandomierski i Jan prepozyt warszawski bracia dziedzice Drzewicy polecają się modlitwie...”. Dalej ks. Wiśniewski pisze: „Od XVI do początku XVII w. kościół był w rękach innowierców...”.

O starożytności pisał także w „Diariuszu podróży Stanisława Augusta” wyd. w 1805 r. str. 502 - 503 bp. Adam Naruszewicz, poeta i historyk. Towarzysząc królowi Poniatowskiemu w podróży na Ukrainę, tak zanotował w zapiskach: „Dnia 18 lipca 1787 roku Stanisław August Król, jadąc z Opoczna około 2 godziny przybył do Drzewicy...” i w dalszej części pisał: „Wieczorem za nastąpieniem po deszczu pogody, oglądał Najjaśniejszy Pan kościół tameczny, starożytny jeszcze za czasów Władysława Łokietka założony...”. Panowanie króla Łokietka przypada na lata 1306 - 1333. Należy zatem przyjąć, że tzw. „kościół stary" to pierwotny kościół ufundowany w 1315 roku, erygowany na kościół parafialny w 1321 i zachowany do dziś w niezmienionym stanie.

Odnowiony lub też całkowicie wykończony zostaje tenże kościół dopiero w 1462 roku przez braci Mikołaja i Jana, pieczętujących się po mieczu herbem Ciołek, a po kądzieli herbem Gryf. Herby te umieszczone są obok płyty kamiennej z napisem znajdującej się na wieży frontowej kościoła.

Stary kościół zbudowany był jako kościół obronny. Przemawia za tym kształt wieży i zachowane w niej do dziś wąskie otwory strzelnicze. W przeszłości wieża kościoła nakryta była dachem hełmowym wspartym na sześciu kolumnach, co umożliwiało w razie napaści skuteczną obronę przez zrzucanie z wieży kamieni, belek czy też strzelanie z łuku lub kuszy.

Za datą budowy kościoła świadczy także jego północna ściana, która wcale nie posiada okien. Tak budowano kościoły we wczesnym gotyku, kiedy to wierzono, że stronę północną zamieszkują wszelkie złe moce. Budując zatem ścianę północną bez okien starano się w ten sposób utrudnić im dostęp do wnętrza kościoła. Powracając do zapisu księdza Wiśniewskiego, który mówi: „Od XVI do początku XVII wieku kościół był w rękach innowierców...", należy wyjaśnić, że jeden z Drzewickich, za panowania króla Zygmunta Augusta, kiedy to w Rzeczypospolitej panowała tolerancja religijna, oddał kościół współwyznawcom reformowanej religii czyniąc go zborem kalwińskim. Było to w latach 1551 - 1610. No dobrze - zapyta ktoś z Czytelników - gdzie zatem chodzili się modlić mieszkańcy Drzewicy i okolicznych wiosek? Otóż istniał już wtedy w Drzewicy drugi kościół. Był to drewniany kościółek p.w. św. Stanisława wybudowany między rzeką a gościńcem krakowsko-warszawskim, w którym był obrządek rzymsko-katolicki. Przy kościele tym zapewne w zadośćuczynieniu za odstępstwo od wiary katolickiej, Drzewiccy w dniu 28 marca 1626 roku wystawiają akt fundacji nowego konwektu Bernardynek i budują drewniany klasztor pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Bożej Rodzicielki zakonnicom Trzeciej Reguły św. Franciszka. (...)

Proszę Państwa, ktoś kiedyś pięknie napisał: „Kościoły są klejnotami miast, miasteczek i wiosek”. Możemy i winniśmy być dumni z takiego klejnotu naszego miasta,, jakim jest nasz kościół. Zabytkowy, piękny, zbudowany z czerwonej cegły na planie krzyża, góruje nad okolicą swoją wysmukłą, a wcale nie gotycką wieżą. Cały architektonicznie gotycki, posiada wieżę romańską! Ale o tym pisał będę w zapowiedzianych opisach w przyszłym roku. Powróćmy do wydarzeń konsekracji kościoła i pomówmy o tym, kto do tego się przyczynił. Gdy z naszej parafii w roku 1898 odszedł ks. Marcin Momentowicz, na jego miejsce przybył ks. Franciszek Sobótka. Jako zacny i gorliwy kapłan zdawał sobie sprawę, że ówczesny kościół drzewicki jest za mały by pomieścić wszystkich wierzących. Kościół miał wówczas 22m i 88 cm długości, przy zachowanej szerokości 9 m i 24 cm. Parafia drzewicka liczyła wtedy około 2,5 tysiąca wiernych. Ks. Franciszek Sobótka przy pomocy obywateli ziemskich: Reyskich, Kobierzyckich, Radzymińskich oraz rodziny Kobylańskich i dobrowolnych składek parafian postanowił kościół powiększyć według planów architekta Jarosława Wojciechowskiego. Rozbudowę zaczęto w 1908 roku, a całkowitego wykończenia kościoła dokonano w 1914 r.